Vervolg op Bestuurscultuur wordt gevormd door de gedachten die rondzingen
Tweede Kamer, 76e vergadering donderdag 21 april 2022
Aan de orde is het debat over de opvang van Oekraïense vluchtelingen.
De als-danvraag van de heer Markuszower (PVV)
Kan de staatssecretaris uiteenzetten wanneer er sprake zou zijn van zo’n noodsituatie, welke groepen en hoeveel er dan binnen zijn gekomen? Geldt dat alleen voor bijvoorbeeld de Oekraïense vluchtelingen die nu komen, of geldt dat ook als er enorme hoeveelheden asielzoekers uit verre oorden binnen blijven komen? Kan de staatssecretaris — het is een als-danvraag — aangeven in welk scenario hij of het kabinet wel die noodwet gaat inzetten en dus privaat eigendom zou kunnen vorderen?
De reactie van Staatssecretaris Van der Burg:
Wat er gebeurt, is dat er door verschillende Kamerleden wordt gezegd: als, als, als, als … Dan kan ik ervoor kiezen om het botte antwoord te geven dat ik op geen enkele vraag reageer die het woord “als” bevat. Dat doe ik niet. Wat ik doe, is proberen zo goed mogelijk een gesprek te hebben. Dat had ik met mevrouw Kröger, maar dat geldt natuurlijk voor de hele Kamer. Vervolgens zijn er sommige Kamerleden die het “als, als, als” op een negatieve manier gaan uitleggen. Het moge duidelijk zijn dat ik anders in de wedstrijd zit dan sommigen van u. Dat kan; dat noemen we democratie.
De standaardtekst is: als-danvragen zou je niet moeten beantwoorden. Scenario’s in de zin van “als, als, als” heb ik nu niet.
Is hij de enige die dat vindt?
Wanneer je er op let dan kun je ook van Marc Rutte de uitspraak horen: ‘ik ga niet in op als-danvragen. ‘Ook veel Kamerleden hebben dit overgenomen. Het lijkt er dus op dat deze reactie onderling is afgesproken. Het begrip als is door de politiek in de ban gedaan. Een cordon sanitaire.
Wat zijn als-danvragen?
Als-danvragen over de toekomst, zoals in het voorbeeld het geval is, roepen een mogelijk scenario op. Voorbeelden. ‘Als er nu iets heel anders gebeurt? Als er veel meer vluchtelingen komen? Als het uit de hand loopt? Als het draagvlak wegvalt?’
Als-vragen vallen net als stel dat en misschien onder de kerngedachte niet herkende fantasiegedachten.
Niet herkende fantasiegedachten: elke toekomstgerichte gedachte is een fantasie. Elke fantasie is 1 mogelijkheid. Als je dat weet kun je meer mogelijkheden bedenken. 5+1.
Wat levert het in de ban doen van als-danvragen op?
Er is nog maar 1 scenario, (mogelijkheid) omdat als-danvragen weg zijn. Alles blijft daardoor overzichtelijk voor de verdediger van het scenario. Het blijft binnen het kennisgebied van de verdediger van het scenario. Het debat blijft inhoudelijk binnen de kaders van het ene scenario. De Oppositie wordt daarmee monddood gemaakt. Het debat gaat sneller en blijft binnen de bandbreedte van de verdediger van het ene scenario.
Wat is de prijs van het in de ban doen van als?
Kritische vragen verdwijnen. De verdediger van het scenario staat niet open voor alternatieven voor het ene scenario, Een creatieve manier van denken wordt onderdrukt.
Andere geluiden worden onderdrukt. Het in de ban doen van als-danvragen gaat ten koste van het overzicht. (Immers de toekomst bestaat uit vele mogelijkheden die door als-danvragen voor een deel zichtbaar kunnen worden gemaakt). Dit besef is met het cordon sanitair van de als-danvragen niet aanwezig. Door als-danvragen als negatief te bestempelen kan een koppeling plaatsvinden tussen de persoon en de uitspraken. Negatief dus. Tot slot gaat het evenwicht in de communicatie weg, omdat er restricties zijn voor de wijze van communiceren. ‘Ik ga niet in op een als-danvraag’.
‘Als de norm is om als-danvragen in de ban te doen dan kan dit toch elk onderwerp raken?’. Tegelijkertijd is dit een als-vraag waar je dus geen antwoord op krijgt.
Als een bedrijf een cordon sanitair heeft van de ‘als-danvragen’
Een bedrijf kan kapot gaan wanneer als-danvragen ook daar in de ban zijn. De medewerker of leidinggevende die zich hardop afvraagt of het beleid in het bedrijf wel de goede koers vaart. Elke als-danvraag wordt afgekapt en als negatief gezien. Positief denken, dan komen we er wel.
Voorbeeld. Het concept was nieuw en interessant. Er werd veel geïnvesteerd in tijd en geld. Allemaal dezelfde kant opkijken. Geloven in wat je doet. Voor als-danvragen was ook daar geen ruimte.
Het lukte niet. Het concept (scenario) sloeg niet aan. Alternatieven en een kritisch geluid waren er niet. Einde verhaal.
Het gezin
De vakantie naar het zonnige zuiden.
Als het veel regent. Wat doen we dan?
Het regent daar nooit zo lang. Niet zo negatief.
Het kind
Zo, goed debat gehad over vluchtelingen. Hoe is met mijn kleine meid?
De andere kinderen vinden mijn kleren niet leuk.
Niets van aantrekken.
Als ze me dan gaan pesten?
Dat is een als-danvraag.
Daar gaan papa en mamma niet op in.